Jak miasta budują odporność? Jak sprawić by ich rozkwit był trwały, a więc zgodny z możliwościami planety? „W kierunku miejskiej rezyliencji” — pod takim hasłem została zainaugurowana 14 marca 2024 w Ambasadzie Francji w Warszawie kolejna edycja programu Eco-Miasto.
Od przeszło dziesięciu lat, celem programu Eco-Miasto jest popularyzacja idei zrównoważonego rozwoju wśród polskich miast. Organizatorzy programu: Ambasada Francji w Polsce i UNEP/GRID-Warszawa, które wypełnia w Polsce misję Programu ONZ ds. Środowiska (UNEP), realizują ją co roku poprzez webinary i warsztaty, publikacje, konferencje i kolejne edycje konkursu dla samorządów miejskich, w którym najlepsze pro-środowiskowe projekty rywalizują o laur Eco-Miasta. Konkurs 11. edycji rozpocznie się 22 kwietnia 2024.
— W tym roku tematem wiodącym jest budowanie rezyliencji miast. To bardzo ważne w kontekście kryzysu klimatycznego i kryzysu różnorodności biologicznej. Będziemy się nad tym tematem pochylali, łącząc go z odpowiedzią na jakość życia miast, a więc uwzględniając kwestie czystości powietrza, efektywności energetycznej, zrównoważonej mobilności czy też — bardzo związanej z miejską rezyliencją — zielonej infrastruktury — powiedziała otwierając 11. edycję programu dyrektor generalna UNEP/GRID-Warszawa Maria Andrzejewska.
Istota miejskiej rezyliencji
Miejska rezyliencja (miejska odporność) jest zdolnością systemu miejskiego — przedsiębiorstw, instytucji, organizacji i samych mieszkańców — do dostosowywania się do zmieniających się okoliczności zewnętrznych, tworzenia nowej równowagi i utrzymania kierunku rozwoju bez względu na zagrożenia i wstrząsy. Tegoroczna edycja programu dedykowana jest wzajemnym powiązaniom systemów: społecznego i ekologicznego miast, ale też zróżnicowaniu wewnątrz miejskiego systemu społecznego, zwiększającemu zdolność adaptacyjną do zewnętrznych wyzwań. — Zrównoważone miasto zakłada wiele podmiotów. – przekonywał Audelin Chappuis, radca kulturalny Ambasady Francji w Polsce — Konstrukcja miasta nie jest decyzją jednej osoby, ale wielu stron, które decydują o kształcie miejskiego życia. Dlatego Eco-Miasto wspiera wiele podmiotów współdziałających w służbie jakości zrównoważonego rozwoju.
Pojęcie miejskiej rezyliencji zyskuje na aktualności wobec pojawiających się na horyzoncie wyzwań środowiskowych, jak ekstremalne zjawiska pogodowe z falami upałów, nawalnymi deszczami i suszami, zanieczyszczeń powietrza i wód, lub potencjalnych zagrożeń sanitarnych i geopolitycznych wstrząsów — tym bardziej, że wyzwania te rzadko występują w izolacji. Poproszony o wprowadzenie do tematu miejskiej odporności, Sebastien Maire, dyrektor Stowarzyszenia France Ville et Territoires Durables (Zrównoważone miasta i terytoria Francji), powiedział, że choć jako globalna społeczność robimy już dużo dla zatrzymania globalnego ocieplenia, działania te nie wystarczą wobec kumulujących się wyzwań i będziemy musieli zrobić znacznie więcej, zwłaszcza w ośrodkach miejskich, które stają się też ośrodkami zmian. Jednak, jak zauważył, transformacja ekologiczna jaka dokonuje się w miastach nie może odbywać się kosztem życia ludzi. — Jesteśmy przekonani, że większość rozwiązań jest już dostępna i teraz musimy podjąć ogromy wysiłek uwrażliwiania przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego, by skłonić ich do współdziałania w regionach.
O istotności budowania odporności obszarów miejskich wrażliwych terytorialnie w obliczu zagrożeń wynikających ze zmiany klimatu mówiła podczas otwarcia 11. edycji Wiktoria Saganowska, dyrektor Departamentu Strategii z Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej. — Miejska rezyliencja jest jednym z tematów krajowej polityki miejskiej, w której podkreślamy, że dla lepszej jakości życia miast, konieczne jest budowanie ich odporności. Jako kreatorzy polityk rządowych, proponujemy szereg zmian, dotyczących polityki miejskiej stawiając na ścisłą współpracę z samorządami i naukowcami we wdrażaniu tych celów.
Zamykając spotkanie, ambasador Francji W Polsce Etienne de Poncins wyraził nadzieję, że polskie miasta będą rozkwitać i zmieniać się podnosząc jakość życia mieszkańców, a także, że stale praktykowana współpraca między miejskimi ośrodkami w regionach sprawi, że zwiększą swoją zdolność do odpowiedzi na zagrożenia związane z kryzysem klimatycznym.
Nowości i kontynuacje w Eco-Miasto 2024
O doświadczeniach z udziału w projekcie Eco-Miasto rozmawiali przedstawiciele partnerów Eco-Miasto i samorządów-uczestników poprzednich edycji: Arkadiusz Ptak, Burmistrz, Urząd Miasta i Gminy Pleszewa uznanego miastem 15-minutowym, Agnieszka Gutowska, dyrektor ds. komunikacji, Nhood, Magdalena Młochowska, dyrektor koordynator ds. zielonej Warszawy, Urząd m.st. Warszawy oraz Izabela Rakuć-Kochaniak, prezes zarządu Fundacji Veolia Polska, dyrektor ds. CSR, Veolia Energia Polska. Rozmówcy podkreślali wagę partnerstw i współpracy między sektorem publicznym, prywatnym i społecznym w budowaniu zaangażowanej społeczności miejskiej wokół celów zrównoważonego rozwoju.
Pięć kategorii konkursu Eco-Miasto 2024
Flagowym elementem programu Eko-Miasto jest konkurs dedykowany polskim miastom. Już od 22 kwietnia 2024, samorządy mogą zgłaszać swoje już wdrożone na terenie miasta projekty i pochwalić się jak te zmiany poprawiają jakość życia mieszkańców. Jury konkursu Eko-Miasto 2024 czeka na projekty w pięciu kategoriach:
- Efektywność energetyczna
- Zrównoważona mobilność
- Gospodarka wodna
- Gospodarka obiegu zamkniętego
- Zielono-błękitna infrastruktura
Od pierwszej edycji konkursu w 2013 roku, Jury konkursowe promuje i nagradza innowacyjne rozwiązania oraz takie praktyki wdrażane przez miasta, które wspierają zrównoważony rozwój poprzez świadome zarządzanie zasobami, redukcję emisji, ochronę środowiska naturalnego oraz poprawę jakości życia mieszkańców. Temat 11 edycji konkursu sugeruje również, że nagrodzone zostaną między innymi takie rozwiązania, w których ludzie i przyroda współdziałają w obliczu zmian i adaptują się do zewnętrznych wyzwań.
Formularze zgłoszeniowe, które należy wypełnić w trybie on-line, dostępne będą od 22 kwietnia 2024.
W tym roku, Ambasada Francji w Polsce ufundowała Nagrodę Specjalną — wizytę studyjną we Francji. Ponadto, każde zwycięskie miasto otrzyma tytuł Eco-Miasta i znak jakości 11. edycji Eco-Miasta. Wszyscy kandydaci mają szansę na nagrody specjalne od firm: Nhood Polska/Ceetrus, Grupa Renault Polska, Fundacja Veolia Polska (partnerów strategicznych programu) i InPost Green City (partnera głównego).
Warsztaty regionalne
Istotnym działaniem projektowym w kolejnych miesiącach programu będzie organizacja tematycznych warsztatów merytorycznych. Rozłożenie na kolejne miesiące dyskusji na temat możliwości i wyzwań, przed jakimi stoją miasta, pozwoli na lepsze reagowanie na kierunki debaty publicznej wokół miast i polityki miejskiej. Umożliwi również nawiązywanie współpracy z innymi podmiotami, zajmującymi się promowaniem wizji zrównoważonego rozwoju miast.
Konferencja Eco-Miasto 2024
Międzynarodowa konferencja Eco-Miasto będąca zwieńczeniem każdej kolejnej edycji programu, odbędzie się 1 października 2024 w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Konferencja będzie sceną dla ogłoszenia i nagrodzenia zwycięzców tegorocznej edycji konkursu. Będzie też okazją do wymiany opinii, doświadczeń i informacji na temat inicjatyw inspirujących wspólne działania miejskie.
Podejmowane w tym roku tematy będą próbą odpowiedzi na pytanie, jak należy kształtować polskie miasta, aby były zdolne do adaptacji i utrzymania zrównoważonego kierunku rozwoju, w obliczu wyzwań środowiskowych i skutków zmiany klimatu, ograniczonych zasobów czy zagrożeń epidemiologicznych, mając ciągle na uwadze dobrostan mieszkańców miast. Konferencja prowadzona będzie w języku polskim i francuskim.
Eco-Miasto w publikacjach
Sukcesy osiągane przez miasta uczestniczące w programie mogą stanowić inspirację i wzór do naśladowania dla innych społeczności lokalnych. Elementem programu, którego rolą jest ukazywanie dobrych rozwiązań, jakie warto powielać są podsumowujące każdą kolejną edycję publikacje Eco-Miasto. Publikacja podsumowująca 11. edycję ukaże się pod koniec roku 2024.
„Miasta, Ludzie, Przyszłość”, to publikacja podsumowująca doświadczenia jubileuszowej, 10. edycji programu. Poza informacjami podsumowującymi rok warsztatów dla samorządów, konferencję oraz nagrodzone przez Jury zrównoważone projekty polskich miast, publikacja oferuje przegląd aktualnych trendów i urbanistycznych doświadczeń z całego świata, dotykających zagadnień odpowiedzi na zmianę klimatu, roli natury w adaptacji miast do jej skutków, a także roli sztucznej inteligencji w innowacyjnym podejściu do stających przed miastami wyzwań.
